Hoe ga je om met de emoties van je kind?
Op een nieuwssite las ik dat ruim een kwart van de mensen het niet uiten van emoties als grootste gemis in de opvoeding hebben ervaren. 43,7% geeft aan het op dit punt anders te zullen gaan doen bij het opvoeden van hun kinderen.
Emoties, ze horen bij het leven en bij ons mens zijn en toch kunnen ze knap ingewikkeld zijn. We vinden ze soms maar behoorlijk lastig, vooral als het gaat om emoties die we als vervelend ervaren. En ook het tonen van oprechte blijdschap kan voor sommige mensen al moeilijk zijn. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg…
Sommige emoties zijn we liever kwijt dan rijk. Vaak is het willen veranderen van ‘vervelende’ emoties een belangrijke motivatie om hulp te zoeken en in therapie te gaan.
De manier waarop we met onze eigen emoties omgaan kan een indicatie zijn van de manier waarop we met de emoties van onze kinderen omgaan. Stel dat je van jezelf vindt dat je niet uit je vel mag springen van boosheid, dan zal je dit waarschijnlijk ook niet van je kind accepteren.
Het kan ook zijn dat we zelf emotioneel geraakt worden door het gedrag en de emoties van ons kind. Emoties is het meest besproken onderwerp tijdens de therapie. Vandaar het thema van deze brief: hoe ga je om met de emoties van je kind?
Het niet accepteren van een emotie
Onze reactie op de emotie van ons kind wordt vaak ingegeven is door het niet accepteren van de emotie op dat moment. Stel je kind is een tv-programma aan het kijken, het eten is klaar en je wilt dat je kind aan tafel komt. Je hebt al gewaarschuwd dat jullie over 5 minuten gaan eten en toch wordt je kind erg boos. Je vindt dit erg onredelijk. Je kind weet toch dat jullie altijd op dit tijdstip eten? Je accepteert de boosheid niet, waardoor je kind nog bozer wordt.
Boos worden op ons kind is vaak niet helpend. Het kunnen accepteren van de emotie van je kind is dat meestal wel. Dit wil niet zeggen dat je alle emoties maar goedkeurt. Als je kind in zijn boosheid dingen gaat stuk maken of zichzelf gaat slaan, dan zal je natuurlijk moeten ingrijpen.
Accepteren betekent in dit geval dat we geen oordeel hebben over de emotie en we ruimte geven aan de emotie van ons kind. Dit vergt een heel bewuste houding van ons als ouder. Dit is niet altijd makkelijk. Acceptatie is ook meer dan alleen tegen je kind zeggen dat hij of zij boos mag zijn. Als wat we zeggen niet overeenkomt met dat wat we daadwerkelijk voelen (we vinden toch wel wat van kinderen en mensen die zo boos kunnen zijn), dan zal ons kind dit feilloos aanvoelen. En dat maakt het soms zo lastig. We zijn ons er lang niet altijd van bewust hoe we op een diepere laag tegenover de emoties en het gedrag van ons kind staan. Dat vergt zelfonderzoek.
Wat vind je er bijvoorbeeld van dat je kind soms bazig doet of juist heel verlegen kan zijn? Wat vind je ervan dat je kind snel huilt of dat het dingen niet durft te doen?
Reageren vanuit onze emotie
Het is heel logisch dat we bij tijd en wijle geraakt worden door de emoties van ons kind. Als je kind verdrietig is dan kan het zijn dat ook jouw verdriet wordt aangeraakt. Als je kind boos reageert dan kan het gebeuren dat bij jou ook boosheid naar boven komt. Als we ook vanuit die emotie gaan reageren is dit niet helpend voor ons kind. De emotie van ons kind staat op dat moment niet meer centraal, maar onze emotie.
Als ons kind verdrietig is en we gaan meehuilen met ons kind, dan is de kans groot dat het verdriet bij ons kind nog meer wordt aangewakkerd. Verdriet + verdriet is nog meer verdriet. Als ons kind boos op ons is en wij reageren daarop ook met boosheid dan zal ons kind waarschijnlijk nog bozer worden. Boosheid + boosheid is nog meer boosheid.
We worden persoonlijk geraakt door het gedrag van ons kind. Dit zegt niks over ons kind, maar wel iets over onze geraaktheden en kwetsbaarheden.
Het vraagt bewustzijn van ons als ouder om ons niet mee te laten slepen door onze eigen emoties. Ook omdat we ons niet altijd bewust zijn van onze kwetsbaarheden. Zo kan een tiener die lekker aan het puberen is ons behoorlijk op de proef stellen. Het is dan goed om ons te realiseren dat zijn of haar gedrag niet persoonlijk tegen ons gericht is.
Ons kind is niet zijn of haar emotie
De volgende metafoor gebruik ik vaak tijdens de therapie om uit te leggen dat wij niet onze emoties en gedachten zijn. Eerst teken ik een grote mooie zon op het whiteboard en daarbij vertel ik het volgende:
De zon is wie je werkelijk bent, stralend, licht en warm. Soms komen er wolkjes voor de zon. Die wolkjes zijn je gedachten en gevoelens. Wolkjes komen en gaan weer net als je gevoelens en je gedachten, dus die kunnen niet zijn wie je echt bent. Maar de zon is er altijd en die is wie jij echt bent. Soms zijn er zoveel wolkjes dat je de zon niet meer ziet, maar zij is er wel!
Het is heel mooi om te zien dat alle kinderen de essentie van deze metafoor voelen, ook al begrijpen ze hem verstandelijk misschien niet altijd. Samen met een kind schrijven ik zijn of haar gevoelens en gedachten in de wolkjes.
Door emoties (en gedachten) meer te gaan zien als wolkjes die weer voorbij gaan, komt een kind uit de identificatie ervan. Andere manieren waarmee je dit kunt doen zijn bijvoorbeeld te vragen waar een kind het gevoel in het lichaam voelt, een tekening te maken van het gevoel of er een kleur aan te geven. Ook kun je je kind laten voorstellen dat er een jij is in het lichaam die zich boos, bang of verdrietig voelt.
Daarnaast is het belangrijk om erkenning te geven voor het gevoel van ons kind. Stap in de schoenen van je kind en daarmee in zijn of haar belevingswereld. Als je ziet waarom een kind boos is en dit op een compassievolle manier benoemt, dan zal al een groot deel van de lading van de emotie eraf zijn.
Soms zie ik al na één oudergesprek dat ouders met andere ogen naar hun kind zijn gaan kijken. Dit alleen al kan al een grote verandering bij het kind teweeg brengen.
Grote bewondering heb ik voor ouders die bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen en de confrontatie met zichzelf aan te gaan uit liefde voor hun kind. Het is niet altijd gemakkelijk je zekerheden los te laten en de sprong in het diepe te wagen. Daar is moed voor nodig. Daarom een diepe buiging voor alle ouders (en dat zijn er veel!) die ik tot nu toe heb mogen begeleiden die bereid waren dit proces aan te gaan!